Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016

Ο επίκαιρος Επίκουρος…

Γράφει ο Τηλέμαχος Μαράτος*

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 30 Ιανουαρίου 2016

Είναι, ακριβώς, πεντακόσια χρόνια από τότε που εκδόθηκε το βιβλίο του Thomas More :«Ουτοπία». Η λέξις είναι μία, από πολλές, που μοιάζουν ελληνικές – και τελικώς έγιναν ελληνικές, λόγω χρησικτησίας’ Δημιουργήθηκε από ελληνομαθείς ξένους. Διάφοροι έχουν γράψει φανταστικές «Ουτοπίες», και ο Πλάτων, αλλά αναφέρεται εδώ εκείνη του Thomas More, λόγω της επετείου.

Ο Thomas More είναι Άγιος, κατά τους καθολικούς, αλλά όχι για τους ορθοδόξους, όπως επίσης και ο άλλος Θωμάς –ο παρ’ ημίν ονομαζόμενος «Ακινάτης», αλλά για τους δυτικούς St. Thomas Aquinas, η San Tommaso d’ Aquino, ιταλιστί. Ο «Ακινάτης» – την εποχή του Δάντη- δεν εμαρτύρησε, αλλά προσέφερε πολλά στην χριστιανοσύνη με την τεράστια φιλοσοφική του συγγραφή, καθιερώνοντας τον Αριστοτέλη στην βάση της καθολικής θεολογίας. Κατά τα άλλα, όσο εμβάθυνε στην θεολογία τόσο πάχαινε, όπως συμβαίνει τώρα με τους ανερχομένους στην ιεραρχία του ΣΥΡΙΖΑ.

Χίλια τριακόσια χρόνια περίπου, χονδρικά, πριν από τον «Ακινάτη» ο Λουκρήτιος έγραψε το “de rerum natura” – «Περί της φύσεως των πραγμάτων», όπως αποδίδεται στα ελληνικά, ένα έμμετρο βιβλίο σε μορφή ποιήματος. Το βιβλίο αυτό είναι από τα πιο σημαντικά στην διαμόρφωση της πολιτικής φιλοσοφίας της Δύσεως. Έμεινε κρυμμένο από την λογοκρισία της καθολικής Εκκλησίας και πιθανόν να μην είχε βρεθεί ποτέ αν δεν το ανεκάλυπτε ένας βιβλιόφιλος ερευνητής ο Poggio Bracciolini, ακριβώς την εποχή του St. Thomas More, που ανεφέρθη προηγουμένως. Ευτυχώς όμως είχε ήδη ανατείλει η Αναγέννησις. Tο βιβλίο αντεγράφη με μανία, και με την ανακάλυψη της τυπογραφίας τυπώθηκε, και γνώρισε εκρηκτική ζήτηση από τους διανοουμένους της εποχής. Παραμένει απαραίτητο σε κάθε σοβαρή βιβλιοθήκη έκτοτε.

Η απαγόρευση του δεν έχει τίποτε το περίεργο. Από τους πιο εντυπωσιακούς του στίχους είναι εκείνος που αποδίδει όλες τις συμφορές των ανθρώπων στην δεισιδαιμονία. Αυτή η άρνησις της επιδράσεως μεταφυσικών δυνάμεων αποτελεί πάντοτε –ανέκαθεν- θεμελιώδη κίνδυνο όλων των θρησκειών και γι’ αυτό ευλόγως διώκεται ως αίρεσις ακόμη και από την αρχαία ελληνική θρησκεία. Στην εποχή του «Ακινάτη» ιδρύονται τα πρώτα ένοπλα τάγματα Μοναχών με σκοπό την φυσική εξόντωση των αιρετικών «καθαρών» στην Ιταλία και την Νότιο Ευρώπη. Τα θύματα αυτών των διώξεων είναι χιλιάδες. Ολόκληροι πληθυσμοί πόλεων σφαγιάστηκαν . Ο (μετέπειτα Άγιος) Thomas More αποκεφαλίστηκε ενώ αιρετικοί –κάθε είδους- καίγονταν στην φωτιά από την Ιερά Εξέταση επί πολλά χρόνια.

Εκείνο που έμεινε όμως από το ποίημα του Λουκρητίου, ήταν η φιλοσοφία του Επίκουρου και το δόγμα ότι υπέρτατη αρχή της πολιτικής φιλοσοφίας είναι : «η επιδίωξις – ή το κυνήγι – της ευτυχίας». Η αρχή αυτή, την οποία είχε ενστερνισθεί ο Jefferson, έχει ενσωματωθεί στις πρώτες λέξεις των Δικαιωμάτων του ανθρώπου, ως αυτονόητη αλήθεια: The pursuit of happiness.

Σήμερα, πεντακόσια χρόνια μετά την δημοσίευση της «Ουτοπίας» και δύο χιλιετίες μετά τον Επίκουρο, η «Επιδίωξη της Ευτυχίας», είναι, άλλη μία φορά το ανάθεμα του μίσους των Τζιχαντιστών που αναβιώνουν κατά τον πιο φρικαλέο τρόπο την εξόντωση κάθε «απίστου» που επιζητεί κάθε είδους απολαύσεως, από τις πιο αυθόρμητες και αθώες σε κάθε μορφή.

Ο κίνδυνος για την ανθρωπότητα είναι υπαρκτός και μεγάλος. Σε όλα τα μέρη της γής, οι αυτοκτονικοί παρανοϊκοί μαχητές του «Ιερού πολέμου» (τζιχάντ) δεν διστάζουν να δολοφονούν, κατά τον πιο αποτρόπαιο τρόπο, οποιονδήποτε άσχετο και αθώο, με στόχο να τρομοκρατήσουν όλους ανεξαιρέτως με σκοπό να εξαφανίσουν κάθε μορφή απολαύσεως. Κάθε εκδήλωσις χαράς η ευτυχίας καταδικάζεται με πρώτο τον τρόπο ζωής, όλες τις τέχνες, την μουσική, τις τέχνες, και την ομορφιά του ανθρωπίνου σώματος που τόσο λατρεύει η τέχνη, τον έρωτα που εμπνέει η ποίηση, η ζωγραφική και η γλυπτική. Με λίγα λόγια οτιδήποτε εκφράζει την αναζήτηση και την επιδίωξη της ευτυχίας.

Ο τρόπος της ζωής μας ονομάζεται έκφυλος και αμαρτωλός, αντίθετος με τις αρχές ενός αποτρόπαιου και πρωτοφανούς άγριου πουριτανισμού, μιάς καταστολής των πιο φυσικών και αυθόρμητων παρορμήσεων, τόσο φυσικών για κάθε άνθρωπο – ακόμη και για τα ζώα- μία αρρωστημένη διαστροφή που, επιτέλους, η απελευθερωμένη δυτική κοινωνία – έπειτα από τόσα χρόνια δυστυχίας και καταπιέσεως έχει ξεπεράσει.

Ο δυτικός κόσμος, πράγματι, δεν έχει φθάσει σε μία ειδυλλιακή κατάσταση – πραγματικά ουτοπικής – ευδαιμονίας. Δεν έχει βρεί, ακόμη, μία ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας του ατόμου και της αποτροπής της επεμβάσεως στην ευτυχία των άλλων. Έχουμε φθάσει όμως σε ένα αξιοζήλευτο τρόπο ευημερίας, για πρώτη φορά στην ιστορία του Δυτικού πολιτισμού.

Αυτό τον τρόπο οι μαχητές του Τζιχάντ φθονούν και είναι αποφασισμένοι να εξαφανίσουν με την φυσική εξόντωση όλων, αρχίζοντας από τον εαυτό τους. Ποτέ άλλοτε, ίσως, τα λόγια του Λουκρήτιου να μην ήταν τόσο επίκαιρα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από μία δηλητηριώδη δεισιδαιμονία. Είναι αγώνας επιβιώσεως. Είναι ζήτημα εάν η ζωή μας θα αξίζει πλέον εάν επικρατήσουν. Είναι αμφίβολο αν θα υπάρχει ζωή, όπως την εννοούμε.

*Πλοίαρχος Ε.Ν., συγγραφέας